بررسی کارکردهای مثبت ومنفی فضای مجازی بر نوجوانان 12-18 ساله

اینترنت شوخی کوچکی که دغدغه مهلک شد

فضای مجازی خوب یا بد!

بررسی کارکردهای مثبت ومنفی فضای مجازی بر نوجوانان 12-18 ساله

 

ایسنا همدان:شبکه اینترنتی که از سال 1370 وارد ایران شد و کشورمان نیز در زمره کشورهایی قرار گرفت که

به جهان پهنه گستر امکان اتصال داشتند.  شبکه ای که ابتدا در دو دانشگاه صنعتی شریف ودانشگاه

گیلان ورود پیدا کرد.سپس تسری بیشتری یافت وبه سایر دانشگاهها وموسسات آموزش عالی ونهادها

ها وارگان وادارات دولتی  و.....را نیز در برگرفت.

همچنین روز به روز به شمار مشترکین خانگی اینترنت در کشورمان افزوده میشد ومردم نیز مشتاقانه

هریک سعی میکردند از قافله آخرین تکنولوژی قرن در آن سالها جا نماندند وبه  این جرگه بپیوندند.

به طوریکه همین شور واشتیاق هموطنان کار را به جایی رسانید که از 5.5 میلیون کابرخانگی اینترنت

 درسال 85 به 13.5 میلیون  خانوار،کاربر خانگی در سال 95 برسیم که یعنی 55.5 درصد از مردم

فی الحال درمحل زندگی  شان به اینترنت دسترسی دارند.

آری سخن ابزاری به نام اینترنت است. ابزاری که ماهیتش را صاحب نظران  واندیشمنان عرصه

ارتباطات به عنوان عاملی در جهت بسط وتوسعه ارتباط وتعامل هرچه بیشتر ساکنان کره زمین

در جهت نیل به رشد وترقی وپیشرفت روز افزون بشریت با شعارهمه مردم،ساکنان دهکده جهانی

جهان شمول گردید.

اینترنتی که برگ برنده اش در بدو ورود تسهیل بخشیدن به رشد وگسترش علوم وفنون وسهولت

بخشیدن به امورات بشر عنوان میشد ومدعی بود عصای دستمان میشود اما دیری نپایید که متوجه

شدیم حداقل در میهن ما،ماهیت قضیه کاملا متفاوت ومتضاد است.

ابزار و وسیله ای که وارد فرهنگ بالنسبه سنتی تر آن سال های کشور ما وارد شده بود بدن اینکه

فرهنگ  استفاده از آن ابزار یا وسیله در گستره ی مرزهای فرهنگی کشور موجود باشد. بالطبع

در چنین شرایطی که عنصر مادی وارد فرهنگ یک کشور میشود ولی عنصر معنوی یا فرهنگی

وجود خارجی ندارد جامعه با تاخر فرهنگی یا همان دیر کرد فرهنگی مواجه میشود.

در این شرایط ابزار کار کرد مثیت ومفید به فایده خود را از دست میدهند و کژ کارکرد یا همان

کار کرد مخرب ومنفی جایگزین آن میگردد واین یعنی سر آغاز مشکلات وچالشها .

تکنولوژی مدرنی که باید در هر اقلیمی زمینه ساز رشد وترقی علمی،اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی

را رقم بزند وهمگرایی سیاسی،اجتماعی و...را افزایش دهد اما در عمل و از همان بدو امر، خود به

عاملی در زمینه افزایش آسیب ها ومعضلات اجتماعی، فرهنگی مبدل گشت.

به طوری که  با ورود فضای مجازی به کشورمان ناهنجاری های اجتماعی فزونی یافت وجرم وبزه

های جدید که بعضا  جرایم سازمان یافته و در ایران مسبوق به سابقه نبود را ایجاد و گسترش بخشید.

همچنین جامعه را با چالشها ونا بسمانی های اجتماعی  عدیده ای روبروساخت وفضای ملتهب جامعه را

ملتهب تر وآشفته تر نمود.

در همان اوایل روزها نیز روزی نبود که در جراید و رسانه های جمعی کشوراخباری دال بر جرایم

سایبری منعکس ومنتشر نگردد. خبرهایی  که حاکی ازفریب واغفال،اغوا وتجاوز،دوستی ها و

ازدواجهای بی سرانجام اینترنتی،انتشار وگسترش سایت های هرزه نگاری وپورنوگرافی و.... بود.

به گونه ای در همان آغازین روزها بین توده مردم رواج یافته بود که هر کس متصل به اینترنت است

و به آن دسترسی دارد هدفش صرفا مخرب وضد اجتماعی است ونوعا به چشم یک مجرم در حال وقوع

جرم به آن شخص می نگریستند.

چند سالی وضع به همین منوال ادامه یافت وآهسته آهسته مردم نیز داشتند با این پدیده اخت بیشتری

میگرفتند و به کار کردهای  پنهان وموثر واصولی این ابزار پی میبردند که  همزمان موبایل های

هوشمند واینترنت های پر سرعت  در کشورمان مرسوم شده بود واز آن سو نیز شبکه ها وسایتها و

گروههای مجازی ارتباطی واجتماعی دوست یابی درایران به طرز باور نکردنی وقارچ گونه افزایش

 یافت.

در این وانفسا نیز روز به روز به شمار مشترکین اینترنت وافرادی که به تلفن همراه هوشمند دسترسی

داشتند افزایش بی سابقه ای یافت وماند هر پدیده دیگری نوجوانان وجوانان بیشتری را با خود همسو و

همراه نمود. جوانان ونوجوانانی که گویا تکنو لوژی های روز همسان آنها رشد و گسترش می یافت.

صحبت از جوانان ونوجوانان ایرانی است که بنا بر جبر زمانه، اقتضای سن وسال،شور وحرارت

مختص این بازه سنی،نبود زیر ساخت ها وکمبود فضاهای فرهنگی وتفریحی و ورزشی در سرار کشور

چنان مسخ ومبهوت این ابزار ساخته بشر شدندند که گویا از بدو خلقت به اتفاق تکنولوژی

چشم به حیات گشوده اند.

آمارها همگی نشاندهنده این موضوع است که بیشترین فراوانی مشترکین اینترنت در ایران را قشر

دانشجو ودانش آموز تشکیل میدهند به عبارتی بیشترین تکثر در این بازه سنی که سرمایه های اصلی،

بالفعل ،بالقوه وآینده سازان ایران اسلامی است را شامل میشود.

هدف از این مقدمه نسبتا طولانی اینست که چندیست استفاده بی رویه نوجوانان وجوانان ایرانی از فضای

مجازی مساله ساز شده است ومشکلات عدیده ای را برای دانش آموزان،خانواده،جامعه بوجود آورده به

طوریکه زنگ خطر را برای مسولین آموزشی وتربیتی وسایر دستگاههای ذیربط به صدا درآورده و

آنها را به فکر واداشته است تا راه وچاره ای را برای این معضل بیابند.

به عبارتی به جای فرهنگسازی  وبستر سازی مناسب برای استفاده صحیح ،اصولی، ایمن وارایه زیر

ساختهای فرهنگی،اجتماعی و... حداقل برای این بازه سنی در جهت افزایش سواد رسانه ای اینک

متولیان واولیا امور به فکر نوشدارویی در جهت پیشگیری و درمان افتاده اند.

به گونه ای که اظهارات مدیران ،معلمان،اعضا انجمن های اولیا ءومربیان و...منتسب به سیستم

آموزشی وپرورشی کشور حاکی از آنست که کشور طی چند سال اخیر که ضریب نفوذ اینترنت 

خصوصا بین دانش آمزان افزایش پیدا کرده ،ضریب افت تحصیلی،گوشه گیری ،فرمان نابرداری،

پرخاشگری،افسردگی،گوشه گیری، بلوغ زودرس و.... افزایش چشمگیری یافته است وآسیب ها و

ناهنجاری های شخصیتی واجتماعی عدیده ای را رقم زده است.

نوجوانان وجوانانی که در این چند سال اخیر کژ رفتاری ها ،رفتارهای غیر استاندارد وناهنجار

بیشتری را از خود بروز وظهور میدهند. که قسم عمده ای از رفتارهای پر مخاطره،چالش ساز

این بازه سنی را ارتباط نا متعارف و ناسالم با جنس مخالف  شامل میشود که این پدیده در بستر

خود نوعا مشکل ساز است زیرا در جامعه نیمه سنتی_نیمه مدرن ما هنوز روابط جنس مخالف

حول محور ناکجاآباد ها میچرخد زیرا که دراین زمینه  ازعقب افتادگی فرهنگی شدیدی رنج میبریم.

دوستی ها وارتباطاتی که در فضای مجازی شکل میگیرد در دل خود کنش های ناهنجار اجتماعی،

فرهنگی و.... بیشماری را نظیر فرار از منزل نوجوانان ،بهره کشی وسوءاستفاده جنسی، گرفتار

شدن در باندهای فروش مواد مخدر وسایر جرایم سازمان یافته نظیر شبکه های هرزه نگاری،

سرقت ،اخاذی،شرط بندی،عرفان های کاذب ودروغین و... گرفتارمیشوند وبه نوعی آنها برای ارتکاب

اعمال مجرمانه توسط عده ای فرصت طلب ومنحرف اغفال واغوا شوند یعنی عمل آنها تابع شخص یا

اشخاص دیگری است پس نوجوان و جوان در اینجا کنش پذیر است.

یا خود به عاملی اصلی برای وقوع بزه یا رفتار ناهنجار پیش قدم میشود .نوجوانی  یا جوانی که مثلا

 به تجاوز، روابط نامشروع،سرقت ،درگیری یا حتی قتل و..... مبادرت میورزد راکنشگر قلمداد میکنیم.

علاوه بر آسیب ها ونا بسمانی های بیشمار اجتماعی که ماحصل فضای مجازی تا به امروز در کشورما

بوده است این پدیده جمعی وفرگیر میتواند ضربات ولطمات بیشماری را به عرصه فرهنگی مملکت

وارد سازد ودریچه ومعبری را برای همجه فرهنگی وهجوم نرم وخاموش دشمن وجهانخواران مستکبر

قسم خورده نظام وانقلاب در ورای مرزهای فرهنگی کشور به قصد ضربه وآسیب به باورها،ارزش ها

و شعائر ملی،مذهبی را مهیا وفراهم نماید.

که بالطبع حاصلی جز لجام گسیختگی و ولنگاری فرهنگی،خود باختگی وخود بیگانگی فرهنگی ،

بی قیدی وبی اعتمادی فرهنگی ، بحران هویت وپذیرفتن بی چون وچرای فرهنگ ناموس بیگانه که

با مولفه های فرهنگی ،اعتقادی ما همخوانی نداشته وندارد را در پی خواهد داشت.

که نهایتا در دراز مدت منجر به سست شدن روابط  اعضا خانواده واز هم گسیختگی بنیان خانواده

میگردد و افراد رو به زندگی تجردی رو میاورند ودر این شرایط بیشترین خسران را نهاد خانواده

ونهاد دولت و جامعه متحمل میشود.

مضاف بر آن نوجونان وجوانانی که در آستانه رشد ونمو هستند با استفاده افراطی از وسایل ارتیاط

جمعی وفضاهای مجازی مستعد ابتلا به بیماریهای روانی ،اجتماعی یا همان اعتیاد تکنولوژیک میباشند.

بی شک فردی که  ازفضای مجازی به طور بی رویه ومفرط استفاده میکند وبه فعالیت های تفریحی،

و ورزشی آموزشی ترجیح میدهد بیشترازسایرهمسالان خویش مستعد ابتلا به فقر حرکتی،آسیب های

اسکلتی،تحلیل بافت مغزی،اختلال درتمرکزویادگیری،قدرت تصمیم گیری روبروست. که صد البته تحلیل

بافت مغزی در رقم زدن ناهنجاری ها و کژ رفتاری ها توسط این گروه سنی بسیار تاثیر گذار است.

از سویی دیگر محتویات وخروجی سایت ها ، نرم افزار های ارتباطی ،گپ خانه ها،موتورهای جستجو

فضای ذهنی نوجوان وجوانان را اشغال کرده که به موجب آن سبب تنهایی ،اضطراب،وسواس فکری و

روانی،کمبود غزت نفس  را مهیا میکند.

این موارد فوق الذکر تنی چند از هزاران آسیب ومعضل وناهنجاری وکژکاردی است که در حال

حاضر چالش زا گشته واگر تدبیر جدی  از سوی متولیان ومدیران آموزشی،پرورشی ،پژوهشی

وسایر نهادهای ذیربط ومسوول اندیشیده نشود میتواند بحران های جدی را در سپهر سیاسی،

اجتماعی،فرهنگی ،اقتصادی کشور ایجاد کند.

البته راهکارهایی نیز میتوان به کار بست از جمله الزامات فرهنگی که مد نظر رهبر عظیم الشان

انقلاب آیت الله خامنه ای است که ایشان معتقدند باید همه طرحها وظرفیت ها دارای پیوست فرهنگی

باشند. یعنی همان زیر ساخت های فرهنگی وفرهنگسازی ابتدایی که مد نظر حضرت آقاست.

در بعد فنی وتکنولوژی نیز میتوان 1-شبکه ملی بازی،سرگرمی،آموزشی وپژوهشی را در داخل کشور

ایجاد نمود.2-با نرم افزارهای محدود کننده وکنترل کنننده والدین میتوانند نظارت بیشتری را بر عملکرد

فرزندانشان در فضای مجازی اتخاذ کنند.3-آموزش وپرورش به عنوان نهادی که دارای سرمایه عظیم

انسانی عظیم وبالقوه است باید سعی در تالیف دروسی مجزا در جهت افزایش سواد رسانه ای دانش

آموزان  همراه با مطالعه دقیق تر وجامع تروبا کمک از خبرگان  وکارشناسان تکنولوژی وفضای

سایبری را ابتیاع نماید ودر مقاطع مختلف تحصیلی توزیع نماید.4-دست آخرنیز خانواده ها بازه زمانی

مشخصی  را برای فرزندان در زمینه دسترسی به اینترنت در نظر بگیرند واز  وی بخواهند قبل از

اتصال به فضای مجازی هدفش را مشخص ومعین کند.